Jakarta Globe

Beste familie en vrienden,

Na wederom een korte radiostilte van mijn kant denk ik nu weer genoeg informatie verzameld te hebben om een (hopelijk) interessant verhaal te schrijven. Maar omdat familie nu eenmaal voor alles gaat, wil ik eerst nog even mijn vader feliciteren met zijn recente verjaardag en hopelijk zien we elkaar nog eind juni, begin juli.

Één van de mooiste aspecten van het leven hier in een Indonesisch dorp is ongetwijfeld de gastvrijheid. Het percentage bewoners dat hier de deur voor je opent voor een praatje, een kopje thee of om wat te eten aan te bieden zou Eddy Zoey nog jaloers maken. Wanneer ik s’ochtends rond een uur of tien ontwaak na een nacht observeren en verdwaasd met mijn kopje koffie naar buiten loop is het bijna routine dat de overburen naar me wuiven om samen wat te eten (al moet ik toegeven dat rijst en sambal als ontbijt toch wel even wennen is).

De zoon van de overburen (19) is één van de trackers in ons team en zijn beheersing van het Engels zorgt er voor dat er naast glimlachen gelukkig ook nog geconverseerd kan worden. Onlangs is de familie gestart met een ‘’carrot cleaning’’ bedrijfje, wat erop neer komt dat er iedere morgen een lading wortels van de boerenvelden op de berg zijn weg vind naar de oprit van de familie. Hier worden de wortels met water uit een bassin gereinigd, in zakken gestopt, gewogen en naar de traditionele markt in Garut gebracht, waarover later meer.

De moeder regelt de financiële huishouding, grootvader en oom helpen met het reinigen, twee zonen zijn chauffeurs en de tracker int het geld op de markt. Een echt familiebedrijfje dus. En dat er overal wel een neef, nicht of achterachterachterachterneef op kan duiken mag ook geen verrassing heten, nee familie is in Indonesië een relatief breed begrip. Omdat de dag hier vroeg (tussen 04.30 en 05.00) begint, vindt het meeste werk in de ochtend plaats. Wat later op de dag is er de tijd om een rondje in het dorp te doen en mocht er dan onverhoopt toch nog iemand aan het werk zijn dan duurt het niet lang voordat er groepje dorpsinwoners discussiërend staat toe te kijken.

Mijn eigen dagen worden hier vooral gevuld met het lezen van literatuur, invoeren van de onderzoeks-data en een siësta, maar natuurlijk begeef ik me ook regelmatig buiten de deur. Zo heb ik gisteren nog een verse salade gemaakt met één van de trackers voor het huis van, uiteraard, een achterachterachterachterneef. En waar genoeg, overal komt dan wel weer een ander aangetrouwd familielid of buurtbewoner opduiken. In tegenstelling tot het individualistische Nederland, doe je hier in Indonesië alles samen. Het simpelweg zitten, praten en eten met bekenden als middagbesteding geeft het echte Otis Redding ‘Sitting on the dock of the bay, waisting time’ gevoel, heerlijk!

Ook besloot ik mee te gaan met de broers naar de traditionele markt in Garut om de wortels weg te brengen en wat van de sfeer te proeven. Het eerste wat ik proefde (over beter gezegd rook) was de smerige stank van het afval in de straten. Een afvaldienst bestaat is er hier in Indonesië niet, met het gevolg dat iedereen zijn afval verbrand of simpelweg op een hoop op straat gooit. Daarnaast wordt er in Garut nog veel gebruikt gemaakt van Pony’s als vorm van openbaar vervoer en de penetrerende lucht van horse shit is dan ook niet te missen in de kleine straten buiten de traditionele markt.

Wanneer je je dan van de straten af begeeft en de overdekte markt betreedt gaat er een heel andere wereld open. Kriskrassend lopen er gangpaden langs ontelbare kleine standjes variërend van juwelier, kleding, dvd’s en speelgoed tot voedsel. En ook hier zijn het de vrouwen die de financiën regelen, de mannen zijn er voornamelijk voor het zware tilwerk. Een oudere (Ik schat zo’n 60 jaar, al weet je nooit hoe snel je verouderd als je lange tijd in deze omstandigheden werkt) vrouw die ik het best kan omschrijven als een ‘pittige tante’ was de inkoper van onze lading wortels. En aangezien ze een broer in Nederland had, was ze ervan overtuigd dat ik zijn zoon moest zijn.

Luidruchtig zat ze in het Indonesisch te praten met de andere marktvrouwen, onderwijl lachend en naar mij wijzend (Iets wat hier eigenlijk ‘notdone’ is, maar de markt zal wel zijn eigen regels kennen), terwijl de wortels gewogen werden. Vervolgens werd de rekenmachine erbij gepakt, een snelle rekensom gemaakt en werden we betaald. Ondanks dat de opbrengst toch een beetje tegenviel, werd er niet gediscussieerd over de prijs, het was zoals het was. Op de terugweg werd er snel nog even wat Mie basso gegeten bij een stand langs de weg en bij terugkomst was het tijd voor siësta. Tot zover mijn kijkje in de keuken wat betreft het reilen en zeilen van de markt.

Natuurlijk was dit niet mijn eerste bezoek aan de stad (we gaan praktisch iedere week) en heb ik onderweg al genoeg mogen zien, met als triest dieptepunt een dansaapje langs de weg. Er is echter één ding wat me altijd verbaasd als ik in de auto zit, het landgebruik. Iedere centimeter land dat ook maar enigszins bruikbaar is wordt hier omgetoverd tot agrarisch gebied of stedelijke nederzetting. Wat volgt is een slingernetwerk van aaneengesloten typische Aziatische ontwikkelingssteden omringd met landbouw. Afgezien van de hygiëne is Java net het Nederland van de Indonesische archipel.

Natuurlijk moet er eerst het één en ander verdwijnen voordat er land gebruikt kan worden en illegale houtkap is een enorm probleem. Onlangs was ik nog overdag bovenop de berg de slaapplaatsen van de loris aan het noteren toen 20 meter verderop wederom een boom sneuvelde door de kettingzaag. Het is eigenlijk pas overdag dat je beseft hoe onwerkelijk het is dat de loris hier uberhaupt nog leefgebied weet te vinden. Er is hier geen sprake van habitatfragmentatie tussen twee beboste gebieden, maar fragmentatie binnen de 10m2 en er kan eigenlijk helemaal niet meer van bos gesproken worden. Men kan zich afvragen hoelang het duurt voordat de eerste lahar (landverschuiving) er gaat plaats vinden als deze houtkap blijft doorgaan. Binnen de literatuur die ik hier beschikbaar heb was het één en ander te vinden over de oorzaken.

Java heeft binnen de indonesische archipel een lange landbouwgeschiedenis, die wel 1000 jaar teruggaat in de tijd.Het wordt geschat dat circa 1.5 miljoen hectare bos in 1000 A.D. al was verloren ten koste van landbouw. De afgelopen 200 (!) jaar heeft Java te maken met een over-populatie. Voor de onafhankelijkheid in 1945 heeft de Nederlandse regering nog geprobeerd om inwoners over te plaatsen naar ander eilanden in de archipel om de druk om de omgeving te verminderen (Dat is althans de officiële lezing, ongetwijfeld zal er een economisch incentive achter gelegen hebben). In diezelfde periode (nog voor WO II) waren de bossen van Java al gereduceerd tot 23% van hun originele grote.Maar de groei van de menselijke populatie is nooit gestopt en van 1961 tot 2000 heeft de populatie op Java zich bijna verdubbeld van 63 tot 115 miljoen mensen.


In 2001 kwam er ook nog een extra wetmatige druk op de bossen. De regering decentraliseerde het beleid op het gebied van natuurlijke voorzieningen, afgezien van vooraf beschermde gebieden staat de lokale politiek nu vrij in hun beslissing hoe de natuurlijke voorzieningen uit te buiten. Maar zelfs de grotere ‘loggingconcessions’ die sindsdien aan de industrie zijn vrijgegeven zijn niet de primaire bedreiging van de hedendaagse bossen op Java. Het is de illegale houtkap die de bossen echt de das omdoet, dezelfde illegale houtkap die hier in Cipaganti ook met enige regelmaat bomen velt. De law-enforcement laat het op dit gebied (en op vele andere) afweten en daarnaast wordt de politie in de gehele archipel met argwaan door de bevolking bekeken.

Onlangs vond ik de Engelstalige krant Jakarta globe van 8 maart 2013 op de stoep en hier stonden enkele merkwaardige artikelen in. Ik zou hiervan graag nog drie kort bespreken voordat ik jullie verlos van dit mini-college (het spijt me als ik jullie hiermee verveel, maar iets van je afschrijven werkt nu eenmaal verslavend, en ik bied hierbij alvast mijn excuses aan).

De voorpagina werd gesierd door de kop ‘Unfriendlyfire’,Rivalryscores of soldiers attack district policeheadquartrs in south Sumatra, zo die staat. Nu is er een kleine geschiedenis die achter dit meest recente incident dat tussen politie en leger in Indonesië plaatsvond. Twee maanden geleden scheen een soldaat een aanrijding te hebben veroorzaakt terwijl hij langs een politiepost reed die werd bezet door twee agenten. De agenten achtervolgden de soldaat, stopte hem en toen brak er een discussie uit waarin in één van de agenten zijn pistool pakte en de soldaat doodschoot. Hoewel een officieel onderzoek ingesteld zou worden naar de agent die heeft geschoten heeft eigenlijk niemand daar vertrouwen in, omdat de politie hier op z’n zachts gezegd corrupt is.

Als reactie hierop protesteerden 90 soldaten 7 maart 2013 voor het lokale districtsgebouw van de politie waar het nog verder uit de hand liep. Het districtsgebouw werd in brand gestoken en 6 agenten neergestoken, waarvan 1 nog ernstig gewond is. Dit is echter niet het eerste gewelddadige incident tussen politie en leger. Sinds de twee eenheden gescheiden werden in 1999 (van het toenmalige ArmedForces of the Republic of Indonesia, ARBRI) zijn er spanningen en conflicten, met een dieptepunt in 2002 toen zeven politieagenten werden vermoord bij een aanval van luchtmacht soldaten op een districtsgebouw. Het achterliggende motief schijnt de hoger welvaart van politiepersoneel te zijn, ondanks dat het leger vind dat zij een gevaarlijkere baan en dus meer recht op geld en voorzieningen hebben. Goed, het kan hier dus op zijn zachts gezegd nog wel eens onstuimig zijn.

Dit artikel wordt gevolgd door een bericht over de zoon van de minister van Economy, er wordt 12 maanden voorwaardelijk tegen hem geëist voor het veroorzaken van een verkeersongeval met twee doden en drie gewonden op nieuwjaarsnacht. Opmerkelijk, de maximum straf voor het veroorzaken van een dodelijk ongeval in Indonesië is 6 jaar.

Het laatste artikel beslaat een hele pagina en bespreekt de voorgestelde nieuwe ‘’Criminele code’’ in Indonesië, een update van het wetboek. Deze update is slecht nieuws voor vreemdgaande echtgenoten, ongetrouwde samenwonenden, beoefenaars van zwarte magie en verkrachters. De huidige maximum straf voor vreemdgaan is 9 maanden gevangenis, maar helaas constateerde het ministerie dat dit niet genoeg was om het vreemdgaan af te stoppen. Daarom een geheel vernieuwde maximumgevangenisstraf van vijf jaar. Dan ben je er toch weer even
bewust van dat je in een ander cultuur leeft.

Maar er volgt nog meer, in lijn met de nieuwe regelementen zal het beoefenen van zwarte magie een boete van $31000/ RP 300 miljoen opleveren, of een maximum gevangenisstraf van wederom vijf jaar. Het beoefenen van ‘’Witte’’ magie blijft wel gewoon toegestaan, misschien een nieuw toevluchtsoord voor Jomanda.

Samen wonen voordat je getrouwd bent kan je 1 jaar in de gevangenis opleveren, dezelfde straf als prostitutie, dan weet je ook weer waar je staat in de maatschappij. En als laatste de nieuwste regels betreffende verkrachtingszaken, waarbij nu nieuwe definities aan de term verkrachting toe worden gekend. Schokkend genoeg viel, wanneer men de toegevoegde definities leest, het verkrachten jongetjes blijkbaar nog niet binnen de definitie van verkrachting. Er viel verder niet welke straffen hierop staan.

Wonend in een dorp lijkt alles zo gemoedelijk dat je er bijna niet van bewust zou zijn dat er nog van alles gaande is binnen dit land. Vooral bij het laatste artikel moest ik denken aan de recente berichten uit India en van één van de onderzoeksters hier, die zei dat je als vrouw beter niet alleen in de trein kan reizen omdat er veel aanranding en seksuele intimidatie plaatsvind. Er is dus nog genoeg vooruitgang te boeken, of ben ik nu gewoon cultural insensitive?

VanuitCipaganti/Cisurupan/Garut/Bandung/Jawa-Barat/Java/Indonesië, was dit uw Indonesië correspondent,

M.A. Rademaker